Deze website wil bijdragen aan het ontsluiten van de geschiedenis van Deerlijk en nieuwe inzichten ontwikkelen. Dit in het volle besef dat Deerlijk als gemeente wellicht vroeg of laat ten prooi zal vallen van een fusieoperatie. 

Als we over het huidige Deerlijk spreken, dan hebben we het over de gemeente die in 1795 onder Franse bezetting werd opricht. Met de aanhechting bij de Franse republiek verdwenen ook de Ancien Régime-indelingen. Het huidige Deerlijk was op het einde van de 18e eeuw nog een lappendeken van heerlijkheden. Eén daarvan was de heerlijkheid Deerlijk. Deze website schrijft niet enkel de geschiedenis van deze heerlijkheid.

Bouwwoede in Deerlijk, historische kansen (verknoeid)...

10/3/21: Op tal van plaatsen in Deerlijk-Centrum worden gebouwen met de grond gelijk gemaakt, veelal om er appartementen neer te poten. Deerlijk is mobiel als het over immobiliën gaat. Of dit zo weldadig is voor de lokale gemeenschap zal nog moeten blijken.

Men zou denken dat zoveel bedrijvigheid ook een unieke opportuniteit is om verder te werken op de archeologische bevindingen over het Gallo-Romeinse verleden die (vooral) dateren uit de jaren zeventig van de vorige eeuw.

 Van een faciliterend archeologisch beleid op lokaal niveau dat inzet op dialoog met bouwheren en aannemers lijkt geen sprake. Het lokaal bestuur verwart het volgen van Vlaamse regelgeving met het voeren van een erfgoedbeleid. 

Monumentenzorg? 

10/3/21: Wie op 1 april het bericht verspreidt dat het Gaverkasteel zal worden afgebroken om plaats te maken voor een luxeresidentie, heeft een grote kans om geloofd worden. Met dat soort grollen moet men opletten: de afbraak van het zwembad was geen grap.  

Afgaande op de gevel verkeert het kasteel - thans het 'Sociaal Huis' - niet bepaald in een florissante staat. We menen ons te herinneren dat bepaalde politieke partijen naar de gemeenteraadsverkiezingen trokken met de belofte het Gaverdomein op te waarderen. 

Het Gaverkasteel is niet zo oud, maar niettemin interessant. 

In de eerste helft van de 18e eeuw was er van het Gaverkasteel nog geen sprake. Hier stond wel al een herenboerderij 't Goed ter Plancken. Deze werd begin 19e eeuw ook gebruikt als een schapenhoeve. Rond deze periode kwam de boerderij in handen van de vermogende familie Vercruysse.

De hoeve wordt in 1885 verbouwd tot 'chateau' in opdracht van industrieel Astère Vercruysse-Bracq. Het kasteel wordt een zomerverblijf voor hemzelf en zijn gezin. Verscheidene nutsgebouwen worden afgebroken en het voormalige boerenhuis wordt uitgebreid en verbouwd. In 1891 wordt het landhuis opnieuw uitgebreid en krijgt vermoedelijk haar huidig uitzicht. 

In juni 1886 werd Vercruysse verkozen tot katholiek volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Gent en vervulde dit mandaat tot in 1892. Hij werd vervolgens senator voor het arrondissement Gent-Eeklo van 1892 tot 1919. In de Senaat was hij voorzitter van de Commissies Landbouw en Openbare Werken. In 1898 verwierf hij erfelijke adel en in 1912 kreeg hij vergunning de Solart toe te voegen aan de familienaam, naar een eigendom die de familie bezat in Passendale.

Tijdens WOI werd het kasteel opgeëist door Duitse officieren die veel kostbaar meubilair naar Duitsland lieten overbrengen. In 1922 wordt het kasteel hersteld en worden onder meer verschillende kamers gerestaureerd en heraangekleed door de Kortrijkse Kunstwerkstede De Coene. Astère Vercruysse de Solart heeft dit niet meer meegemaakt. Hij overleed in 1921.

Rond 1930 werd het kasteel verkocht aan de vlasopkoper E. Buyse uit Beveren-Leie. De nieuwe eigenaar en enkele kompanen werden in 1932 gearresteerd omdat ze er heimelijk alcohol stookten en smokkelden. Circa 1932-1933 worden de gronden van de dreef verkocht en bebouwd door Aloïs Deknudt met woning en fabriek. Enkele jaren later wordt het kasteel verkocht aan de Deerlijkse vlashandelaar A. Taillieu.

Wat later wisselde het kasteel terug van eigenaar om in 1956 samen met wat aangrenzende gronden aangekocht te worden door de gemeente Deerlijk. In 1957 ontstond in de tuinen van het kasteel het ontspanningsoord Het Gaverkasteel, uitgebreid in 1962. Het omvatte onder meer tennisvelden. In 1971 kwam er een sporthal (met veel later een tweede sporthal) en in 1974 een overdekt zwembad op het domein. In 1991 werd het terrein nog eens vergroot door de aankoop van meer gronden en het heet nu officieel Gaverdomein. 

Sinds decennia is het oude koetshuis annex paardenstal in gebruik als restaurant en brasserie. Aan de muren van de sterk verbouwde paardenstal is nog de datum 1772 in ijzeren cijfers te zien. Het kasteel zelf biedt nu onderdak aan het Sociaal Huis en het OCMW.

Nieuwe straatnamen

Het college van burgemeester en schepenen besloot op 16 december 2020 om gedeeltelijk akkoord te gaan met het voorstel van Dorp en Toren in die zin dat voor de hoofdstraat de keuze gaat naar Overakkerstraat, doch voor de 4 zijstraten het college van burgemeester en schepenen voor volgende vrouwelijke straatnamen: Claire Vanhonnackerstraat, Hermina Ackestraat, Maria Chysstraat en Zuster Remigiastraat. 

https://deerlijk.meetingburger.net/gr/65915ae1-0c45-4eed-bbd6-9548db0a2521/agenda#a2808354-7d70-4d44-82f9-a1cdc90f1393

Overakkerstraat

Bijna de totale verkaveling ligt op de Deerlijkse gronden van de Heerlijkheid Overackere, zelf afhankelijk van het grafelijk leenhof van Harelbeke. Het was zeker een van de belangrijkste lenen van Harelbeke. 

Het foncier (deel dat gebruikt werd door de heer) lag in Harelbeke en strekte zich uit ten oosten van de Sint-Salvatorkerk tussen de "grote baan Kortrijk-Gent" en de Leie. De rentegronden lagen verspreid over Harelbeke-binnen (centrum) en Harelbeke-buiten, Deerlijk, Zwevegem, Moen, Vichte en Beveren-Leie.

In Deerlijk bevonden de gronden zich tegen de grens met Harelbeke, in de omgeving van het Goed ter Plancque (Gaverkasteel), ..., in een langgerekte strook ten zuiden van de molen ten Brande (nu omgeving Vanneste-Verweestraat) en een groot deel was gelegen tussen de Wafel- en de Olekenbosstraat op de Belgiek.

In Vichte lagen de gronden in de huidige wijk Overakker tussen de Olekenbosstraat en de Lendedreef.

Deze naam verwijst tevens naar de in de nabijheid gelegen volkstuintjes, in 2018 op aanvraag van Tuinhier door ons Overakker gedoopt.

Claire Vanhonnackerstraat

Zangeres Claire Vanhonnacker (1953-1992) wordt in een verkaveling op de Stationswijk vereeuwigd met een straatnaam. Haar 'Vreemde Vogels' is steeds een hit gebleven. De Deerlijkse nachtegaal had haar roots in de Tapuitstraat. Zij was de derde in een gezin van vier kinderen. Claire liep school op de Statiewijk. Zij studeerde humaniora in Waregem. Van 1972 tot 1985 werkte zij als bediende in de post te Vichte. In de familie ging geen feestje voorbij of Claire was verkleed. Zij zong graag en deed dit in de scholen, bij de KLJ en durfde het in alle omstandigheden.

Velen waren grote supporters en mochten mee naar de wedstrijd 'Ontdek de Ster'. De noodlottige zondag 8 november 1992 blijft in het geheugen van velen geprent. In 2013 werd een hommage gebracht aan de zangeres. Conny Neefs en Margriet Hermans zongen en op het einde zong zus Rita de 'Vreemde vogels'.

Hermina Acke

Hermina ('Herminie') Elvina Acke (Kortrijk 1868-Deerlijk 1920) huwde te Deerlijk in 1892 met slachter Theophile Camille (roepnaam Camiel) Christiaens (Beveren-Leie 1861-Deerlijk 1939), zoon van 'peerdenmeester' (dierenarts) Petrus Franciscus (roepnaam Franciscus of liever Cies, in 't Deerlijks "Sès"). Vandaar in Deerlijk steevast Camiel Sès genoemd. 

De slachterij/slagerij bevond zich in de Hoogstraat en was tevens café 'Het Pavillon'. Vele jaren later werd de woning het jongerencafé "Gran Bazar" of kortweg 'De GB'. Op het beeld links is 'Au Pavillon' in de Hoogstraat (1920) vanuit Waregem te zien.

Als dochter van gegoede ouders (molenaar op de Pottelberg, Kortrijk-Marke) kreeg ze de kans om middelbaar onderwijs te volgen. Daarna volgde ze twee jaar les in Brugge aan de Provinciale Vroedvrouwenschool aan de Oostmeers (nu site oud-Sint-Jan).

Als zelfstandige vroedvrouw van 1890 tot aan haar dood in 1920 werkte Hermina Acke vooral in de regio Beveren-Leie, Deerlijk, Sint-Lodewijk en Vichte. 

In het advies wordt niet meegedeeld dat Acke zich als vroedvrouw gevestigd heeft in Kortrijk (Zandstraat 4). Ik vond hiervan aankondigingen in de Gazette van Kortrijk van 1890 (3, 6, 13, 17, 20 en 27 april en 1, 4, 15, 22, 25 en 29 mei 1890).

Naast haar werk als vroedvrouw had Hermina ook de opdracht om haar kroost, elf kinderen, in toom te houden. Onder die elf waren er vijf dochters: Lea, Julia, Maria, Magdalena en Helena (Hélène). Alle vijf trokken ze na het middelbaar naar Brugge om er het diploma van vroedvrouw te behalen.

Hermina Acke werd belicht door heemkundige Hugo Defraeye in 'Van borelingen en vroede vrouwen' (Derlike, jg. 18, nr. 4, 1996, p. 107-127). 

Zuster Remigiastraat

Gabriella Van Nieuwenhuyze of zuster Remigia-Gabriëlle: Gabriella (Ooigem 1917-Gits 2008) kwam op 19 augustus 1946 van Gits naar Deerlijk om er onderwijzeres-directrice-inspectrice te worden van de school op de Statiewijk. Ze woonde officieel in het klooster bij de school in de Stationsstraat. Bij haar oppensioenstelling in 1967 werd haar domicilie het klooster in de Hoogstraat. Op 27 juni 2006 vertrok ze terug naar het moederklooster te Gits. Zuster Remigia-Gabriëlle werd altijd aangesproken als zuster Remigia.

Maria Chysstraat

Maria Chys of zuster Majella: Maria (Gits 07.01.1902-Deerlijk 04.08.1963) was onderwijzeres-schoolhoofd op de Statiewijk en had er tevens haar domicilie tot aan haar overlijden.

Het is niet duidelijk waarom de ene straat Zuster Remigiastraat mag noemen en de andere Maria Chysstraat (en niet Zuster Majellastraat). 

Advies: Maria Chysstraat (schoolhoofd/kloosterlinge Statiewijk) of Zuster Majellastraat (schoolhoofd school Statiewijk)